Trong bài giảng thánh lễ đưa chân Đức cha Phaolô Maria Cao Đình Thuyên, tối ngày 29/8/2022, tại Giáo phận Vinh - Nghệ An - Đức Tổng Giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt khẳng định, Đức cha Cao Đình Thuyên là "tiếng nói ngôn sứ giữa những thăng trầm của thời cuộc".
Sau đây là toàn bộ nội dung bài giảng:

Tiếng nói ngôn sứ

Đức cha già cố Phaolô Maria vừa từ giã chúng ta. Đúng vào ngày lễ thánh Gioan Tẩy giả bị trảm quyết. Lời Chúa trong thánh lễ hôm nay đề cao TIẾNG NÓI NGÔN SỨ.

Giêrêmia sống vào một thời kỳ nhiễu nhương. Vua chúa chỉ biết hưởng thụ không quan tâm phục vụ dân chúng. Quan quyền chỉ ham bổng lộc nên càng tham nhũng hối lộ ức hiếp dân lành. Chính vì thế Chúa sai Giêrêmia đến rao giảng cho dân nước. Mong họ ăn năn sám hối để được sống. Nhưng khi rao giảng công lý và sự thật,  tiên tri trở thành kẻ đối kháng với cả vua chúa lẫn quan quyền. Giêrêmia bị chống đối và bị đe doạ giết chết. Nhưng Chúa luôn ở với ông. Chúa hứa “Ta sẽ làm cho ngươi nên thành trì kiên cố, nên cột sắt tường đồng chống lại cả xứ: từ các vua Giuđa đến các thủ lãnh, các tư tế và toàn dân trong xứ”. Thật là một cuộc chiến khủng khiếp khi phải chống lại cả xứ. Nhưng Chúa hứa: “Chúng sẽ giao chiến với ngươi, nhưng sẽ không làm gì được, vì – sấm ngôn của Đức Chúa – có Ta ở với ngươi để giải thoát ngươi”.

Lời Chúa nói với Giêrêmia cũng ứng nghiệm vào cuộc đời thánh Gioan Tẩy giả. Thánh nhân cũng sống vào một thời kỳ đen tối của tôn giáo và dân tộc Israel. Vua Hêrôđê hèn mạt với đế quốc La mã nhưng lại đối xử bất công với dân lành. Giữa thanh thiên bạch nhật mà dám ngang nhiên chiếm đoạt vợ của người anh là Philipphê. Quan lại xu nịnh và đua nhau tham nhũng hối lộ. Bữa tiệc sinh nhật của Hêrôđê hôm nay hội tụ tất cả: một ông vua bất công, say mê sắc dục và hưởng thụ, một đám quần thần xu nịnh và bóc lột, một người phụ nữ xinh đẹp và độc ác, một cô gái biết cách quyến rũ lòng người.
Giữa một triều đình thối nát sa đoạ đến cùng cực, Chúa truyền cho thánh Gioan phải nói lên tiếng nói của công lý và sự thật: “Nhà vua không được phép cướp vợ của anh trai”. Thật là tiếng nói của ngôn sứ. Đi ngược lại với cường quyền. Tiếng nói ngôn sứ như sấm sét nổ tung giữa thủ đô cường quyền. Tiếng nói ngôn sứ như ánh sáng soi tỏ những góc tối của một xã hội bất công, của một lương tâm đen tối. Tiếng nói ngôn sứ như một lời kết án những con người táng tận, coi thường luật pháp, coi thường luân thường đạo lý, dám ức hiếp cả người thân yêu ruột thịt của mình.

Nhưng tiếng nói ấy đã khiến thánh Gioan phải trả giá. Giữa bữa tiệc, thủ cấp của ngài được bưng lên trên chiếc mâm. Giữa bữa tiệc đầy dục vọng thấp hèn, đầy tham vọng thống trị và đầy cuồng vọng của những mưu toan độc ác, thủ cấp lênh láng máu của thánh Gioan Tẩy giả được đưa lên giữa bàn tiệc. Như một món ăn của những chỉ muốn kẻ ăn thịt uống máu đồng loại. Của những kẻ nhấm nháp hết những tàn bạo độc ác của mình. Của những kẻ vui đùa trên đau khổ của tha nhân. Của những kẻ tự hào vì chiến thắng được những tiếng nói thẳng thắn trung thực.
Nhưng thủ cấp thánh Gioan được đưa lên giữa bàn tiệc vẫn vang lên tiếng nói ngôn sứ. Cái chết của ngài là tiếng nói ngôn sứ tố cáo sự tàn ác của những kẻ khát máu dân lành. Cái chết của ngài là tiếng nói ngôn sứ tố cáo cường quyền bất công xây quyền lực trên xương máu dân lành. Cái chết của ngài là tiếng nói ngôn sứ tố cáo những lương tâm đen tối vui thoả trên đau khổ của người lành. Cái chết của ngài là tiếng nói ngôn sứ tố cáo những độc tài dùng quyền lực bóp nghẹt tiếng nói trung thực xây dựng xã hội.

Đức cha già cố Phaolô Maria qua đời vào đúng lễ thánh Gioan Tẩy giả bị trảm quyết. Vì ngài cũng là một tiếng nói ngôn sứ trong những biến động thăng trầm của thời cuộc. Ngài đã từng chứng kiến những cảnh máu xương vung vãi, nhà cửa tan hoang trong cuộc cải cách ruộng đất. Ngài đã từng đau lòng vì những cuộc đàn áp các giáo xứ với biết bao linh mục, tu sĩ và những giáo dân kiên cường phải bỏ mạng trong những trại cải tạo phi nhân. Ngài đã là nhân chứng của biết bao bất công, vu oan giá hoạ và chiếm đoạt tài sản của Giáo hội. Chính trong hoàn cảnh ấy mà Chúa tuyển chọn và sai ngài đi làm ngôn sứ nói lên tiếng nói của công lý và sự thật.
Noi gương ngôn sứ Giêrêmia và thánh Gioan Tẩy giả, ngài không ngại làm chứng cho công lý và sự thật. Vì ngài luôn đồng cảm với Giáo hội và với giáo dân. Nhớ lại khi Hà nội xảy ra biến cố Toà Khâm sứ và Thái hà, ngài đã tức khắc hiện diện. Người ta bảo ngài việc ở Toà Khâm sứ và Thái hà đâu có liên quan gì đến Vinh. Nhưng ngài đã khẳng khái tuyên bố: “Việc của Thái hà Hà nội cũng là việc của giáo phận Vinh”. Câu đó cho thấy ngài luôn hiệp thông trong Giáo hội. Và khi biến cố Tam Tòa xảy ra thì ngài đang công du nước ngoài. Người bên ngoài lo sợ vì ngài không có mặt thì đoàn chiên tan rã. Nhưng ngài đã mạnh mẽ khẳng định: “Giáo phận không chỉ có một Cao đình Thuyên mà có đến 500 ngàn Cao đình Thuyên”. Cho thấy mối hiệp thông giữa chủ chăn với đoàn chiên đậm đà thắm thiết.

Hôm nay đưa tiễn ngài, tôi xin chia buồn với Đức cha, quý Cha, và toàn thể giáo phận Vinh. Nhưng tôi cũng chia buồn với chính tôi. Vì đối với tôi, ngài thật là một người cha kính yêu, một người thày thông tuệ, một người anh hi sinh. Và trên hết ngài là một ngôn sứ can đảm. Tôi được hân hạnh đồng hành với ngài một quãng thời gian dài trong sứ vụ mục tử. Ngài luôn ở bên cạnh tôi. Hôm nay tôi phải đến ngay để đưa tiễn ngài. Vì khi còn sống mỗi khi nghe tôi có việc, ngài đã đến ngay để chia sẻ. Chúng ta tiếc thương một tiếng nói ngôn sứ mạnh mẽ bênh vực công lý và sự thật. Nhưng chúng ta tin tưởng: như thánh Gioan Tẩy giả tuy chết rồi vẫn lên tiếng và bằng cái chết loan báo và mở đường cho Chúa Cứu Thế ngự đến, tuy Đức cha già cố Phaolô Maria qua đời, nhưng tiếng nói ngôn sứ của ngài vẫn còn nguyên sức mạnh. Và ngài nằm xuống là mở đường cho công lý và sự thật của Chúa sẽ ngự đến.
Lạy Chúa, chúng con dâng phó linh hồn Đức cha già cố Phaolô Maria trong tay Chúa. Xin cho chúng con biết noi gương ngài. Luôn hiệp nhất đồng hành với Giáo hội. Luôn yêu thương bảo vệ đoàn chiên. Luôn dám mạnh mẽ gióng lên tiếng nói ngôn sứ. Bênh vực cho công lý và sự thật. Dọn đường cho triều đại Chúa hiển trị. Amen.
Vinh ngày 29-8-2022
Tgm Giuse Ngô Quang Kiệt

Đăng ngày 14 tháng 09.2022