Afghanistan, Iran, Syrie

 

Tin tổng hợp - Nhữ Đình Hùng - 16-11-2011

Ngày thứ bảy tuần qua,12.11.2011,tại hội nghị thượng đỉnh Á-Châu Thá-Bình-Dương họp tại Honolulu,tổng-thống Mỹ Barack Obama đã đề cập với tổng thống Nga Medvedev ba đề tài được coi là ưu tiên hàng đầu của Hoa Kỳ trong lãnh vực ngoại giao và có thể cả về quân sự. ba đề tài đó là A-phú-Hãn, Iran và Syrie.

*Về A-phú-hãn,Mỹ đã cam kết sẽ triệt thoái ra khỏi nước này trong năm 2014,giao trách nhiệm bảo vệ đất nước này cho quân đội A-phú-hãn.Không những Mỹ mà còn cả các lực lượng quốc tế hiện có mặt ở đây,OTAN cũng dự trù sẽ bắt đầu rút quân ra khỏi Afghanistan kể từ mùa hè năm 2012.Vấn đề là sau mười năm chiến tranh nói là để đánh đuổi talibans,cuối cùng,talibans đã đe dọa chánh quyền Kaboul mạnh hơn bao giờ hết,và quân đội Mỹ không hoàn toàn có được an ninh khi triệt thoái.Nhiều bình luận gia đã đưa ra những cái nhìn khác nhau về cuộc chiến ở Afghanistan như Frédéric Ramel coi là có những chiến thắng quân sự đáng kể nhưng về chánh trị đã có nhiều thất bại trong khi Sherard Cowper-Cole coi các chiến thắng có tính cách hư ảo (victoire illusoire).Và Thérèse Delpech  nói đến việc đã đến lúc phải tạo ra các điều kiện thích hợp cho một cuộc triệt thoái trong danh dự bởi vì tây phương đã không đề ra được một chiến lược chánh trị nào ở đây. (coi Le Monde 11.11.2011)



*Về Iran,nước này bị coi là có khả năng chế tạo vũ khí nguyên tử  và có thể bị Do Thái tấn công dưới lý do phòng vệ.Tại Hoa Kỳ,một 'lốp-by' Do-Thái rất tích cực,AIPAC,đã có một ảnh-hưởng mạnh tới chánh-sách của Hoa-Kỳ đối với Do Thái.Hoa Kỳ đã cung cấp cho Do Thái các bản đồ các địa điểm có căn cứ nguyên tử của Iran và có thể cung cấp cho Do Thái các hoả tiễn để tấn công.Nếu Do Thái làm điều này,Hoa Kỳ và OTAN sẽ không bị trói tay vì các phủ quyết của Nga hay Trung Hoa,hoặc của cả hai ở HĐBALHQ.Sau một thời gian dài không đề cập đến đề tài IRAN,các nhà lãnh đạo Do Thái đã lại nói đến việc có thể làm một cuộc tấn công nhắm vào IRAN.Ngày 31 tháng mười vừa qua,Benyamin Nétayahou nói rằng IRAN là một đe dọa trực tiếp đối với Do Thái và cả phần còn lại của thế giới.Trong khi đó,tổng trưởng quốc phòng Do Thái,Ehoud Barak nói rằng không thể cho phép Do Thái phải đối phó đối với một nước IRAN có trang bị nguyên tử;Từ lâu,IRAN đã phát triển một chương trình nguyên tử dân sự nhưng việc từ đó chuyển sang nguyên tử quân sự,bước chuyển tiếp không xaTrong khi Mỹ loan báo sẽ rút hết quân ra khỏi Irak trong năm nay,việc tăng cường hợp tác IRAN IRAK là việc có thể xảy ra và hơn thế,người ta còn e ngại sự hình thành trục Téhéran-Damas mà bóng dáng Nga và Trung Hoa đã lởn vởn đằng sau!

Trong ngày thứ năm 10.11,Jay Carney,phát-ngôn-viên toà Bạch Ốc tuyên bố báo cáo gần đây của AIEA (Cục năng lượng nguyên tử quốc tế) là 'nghiêm trọng' và hứa hẹn sẽ có những áp lực thêm đối với Téhéran.trong cuộc họp báo,ông này nói "Điều chúng tôi muốn nói là chúng tôi đang tham khảo các đối-tác của chúng tôi và các đồng minh.Những kết luận đưa ra trong bản báo cáo là nghiêm trọng và những điều này củng cố thêm cho những điều chúng tôi đã nói về thái độ của Iran".Ông Carney cũng cho biết Hoa Kỳ sẽ xem xét các phương tiện để áp đặt các áp lực phụ đối với IRAN để IRAN phải trả lời về những câu hỏi do cộng đồng quốc-tế đặt ra về nội dung của chương trình nguyên tử IRAN để buộc nước này phải thay đổi các hoạt động và tôn trọng các cưỡng chế quốc tế!

Theo báo cáo của AIEA vào ngày thứ ba,Iran đang dấn thân vào các dự án và các thử nghiệm nhằm điều chỉnh một vũ khí nguyên tử,căn cứ trên những tin tức đáng tin.Điều này đã bị Iran mạnh mẽ bác bỏ,coi các tài liệu của AIEA không có tính cách chuyên-nghiệp,mang dấu vết 'động lực chánh-trị'.

Việc tổng thống Obama đề cập vấn đề IRAN với tổng thống Medvedev việc Do Thái có thể tấn công IRAN nhằm đặt nước Nga vào thế bị động:Nga không thể áp dụng quyền phủ quyết vì đây là hành động đơn phương của Do Thái và nếu Mỹ và các đồng minh ủng hộ Do Thái,họ không trực tiếp can thiệp bằng quân sự.Ngực lại,khi Nga đưa vấn đề này ra HĐBA,Mỹ và các đồng minh Anh,Pháp có quyền phủ quyết.Lối thoát tốt đẹp cho IRAN là chấp nhận thương thuyết về vấn đề nguyên tử.

Trong ngày thứ ba 15.11,Mohammad Javad Larijani,một cố vấn thân cận của 'ayatollah' Ali Khamenei cho biết trong một cuộc họp báo ở New York là 'không một đe dọa nào chống IRAN lại bị nhà cầm quyền coi thường.Chúng tôi sẵn sàng hoàn toàn để đối phó với bất cứ thách đố nàỏ.Ông ta cũng nói thêm là một cuộc tấn công quân sự sẽ là một điều 'rồ dại lớn'.Ông cũng nhắc đến việc hai nhà bác học nguyên tử của IRAN bị ám sát vào tháng giêng 2010 và tháng mười một 2010 ,Massoud Ali Mohammad và Majid Sharian, coi Hoa Kỳ và Do Thái là thủ phạm."Giết hai nhà khoa học,hằng trăm nhà khoa học khác sẽ tiếp nối.Đụng vào một địa điểm,một địa điểm khác sẽ được xây dựng..Chúng tôi rất hãnh diện là đã nắm vững kỹ thuật học và khoa học (nguyên tử) này,chúng tôi rất hãnh diện là nước số một trong vùng,không ai có thể tước đoạt các khả năng này của IRAN".

Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama đã thăm dò cẩn thận trong ngày thứ bảy vừa qua hồ sơ nguyên tử IRAN với hai vị đồng sự Nga Dmitri Medvedev và Trung Hoa Hu Jintao trong các cuộc hội đàm tay đôi.Nhưng Nga cũng như Trung Hoa từ chối việc có những trừng phạt mới đối với Téhéran.Ông Medvedev tuyên bố với báo chí là có thảo luận với ông Obama về IRAN nhưng không đưa ra chi tiết.Trong khi đó,việc ông Obama đề cập vấn đề IRAN với ông Hu Jintao chỉ được nói đến một cách thoáng qua,rằng hai bên sẽ phối hợp nỗ lực để những nước như IRAN tôn trọng các qui tắc và tiêu chuẩn quốc tế.Các viên chức trách nhiệm Hoa Kỳ cho biết không có những bất đồng trong các cuộc thảo luận về điều cần thiết là Téhéran phải tôn trọng luật lệ quốc tế trong lãnh vực nguyên tử.Được biết từ 2007,LHQ đã giáng cho IRAN bốn đòn trừng phạt về tài chánh và kinh tế nhưng các nước tây phương và Hoa Kỳ đã có những biện pháp phụ đi xa hơn những điều đã được LHQ quyết định..Cũng như Nga,Trung Hoa cho biết chống lại việc tăng cường trừng phạt đối với IRAN và kêu gọi tái lập lại các cuộc thương thuyết một cách nhanh chóng nhất.Mạc tư Khoa cũng chống lại các trừng phạt mới đối với Do Thái và e rằng vấn đề nguyên tử chỉ là cớ để lật đổ chế độ hiện nay ở IRAN.Mạc tư Khoa cũng chống lại các nhiệm ý quân sự, cảnh cáo rằng điều này có những hiệu quả tiêu cực về an ninh trên toàn thế giới

Tuy nhiên,việc một cuộc chiến Do Thái /IRAN là điều không phải không thể xảy ra.Tổng trưởng quốc phòng Do Thái Ehud Barak cho biết nếu các biện pháp trừng phạt hữu hiệu không được đề ra để chống lại IRAN,Do Thái sẽ xét đến mọi giải pháp khả dĩ,kể cả quân sự.Nhiều quan sát viên cho rằng Do Thái làm mạnh về vấn đề IRAN cốt để đạt tới một mục tiêu khác:đó là việc không chấp nhận Palestine vào LHQ!

IRAN cũng tỏ ra cứng rắn,ayatollah Ali Khamenei cho biết sẽ đáp ứng bằng cách đánh mạnh các cuộc tấn công của Hoa Kỳ và Do Thái theo như nhật báo Nezavissymaïa gazeta hôm thứ saú 11.11.2011.

Cho đến nay,cuộc chiến chống IRAN vẫn còn ở giai đoạn 'đấu võ mồm'.Nhưng,nếu các trừng phạt xảy ra,không phải chỉ IRAN là nước chịu thua thiệt,các quốc gia tây phương cũng cần dầu hoả của IRAN!

*Tình hình Syrie cũng là mối quan tâm của tổng thống Mỹ trong các cuộc gặp gỡ tay đôi với tổng thống Nga và chủ tịch Trung Hoa.Kể từ 1967 cho đến nay,Syrie vẫn ở trong tình trạng chiến tranh với Do Thái.Syrie,đồng minh của IRAN, nước hậu thuẫn cho Hezbollah của Liban và cho Hamas của Palestine,những tổ chức bị coi như là 'khủng bố'.

Khác với Libye,tại Syrie,không một thành phố nào đặt dưới sự kiểm soát của quân nổi dậy và quân đội vẫn trung thành với chính phủ.Ngược lại,trong phe đối lập có những khuynh hướng chánh trị khác nhau,trong đó có một khuynh hướng yêu cầu có những cải tổ mà không nói đến việc lật đổ chánh quyền!Syrie là nước từ tám tháng qua có những cuộc nổi dậy chống chính quyền,một phần nào giống với Libye,nhưng sự khác biệt rõ ràng là Nga và Trung Hoa ủng hộ Syrie trong khi hai nước này 'nhắm mắt- trước tình trạng của Libye.Liên đoàn ả rập cũng  có một thái độ không rõ ràng với Syrie,vừa qua đã loại Syrie khỏi cuộc họp của liên đoàn ả rập tuy nhiên,một số nước ủng hộ Syrie trong đó có Algérie và một  nước không bày tỏ ý kiến là Irak và hai nước chống là Liban và Yémen.Hai nước tích cực chống Syrie là Arabie Saoudite và Qatar.

Một phái đoàn đối lập của Syrie đã đến vận động ở Nga nhưng kết quả không thể coi là thành công. Sau cuộc họp với phái đoàn CNS, bộ ngoại giao Nga đã ra thông cáo kêu gọi các phe kiên hệ ở Syrie hãy tức khắc bắt đầu thi hành đề nghị của liên đoàn ả rập để giải quyết cuộc khủng hoảng và đưa đến các cuộc đối thoại giữa thẩm quyền Syrie và phe đối lập.Trong khi đó,chủ tịch hội đồng quốc gia Syrie,Burhan Ghalyoun,cho biết họ đã thuyết phục được Moscou làm áp lực với Bachar al-Assad để ông này từ chức!Ông này cũng nói ủng hộ sáng kiến hoà bình của liên đoàn ả rập.Theo kế hoạch của liên đoàn ả rập,phải chấm dứt các cuộc bạo động,rút các quân xa khỏi các đường phố và thả các tù nhân,mở cuộc thảo luận tại trụ sở liên đoàn ả rập.Ngày 2 tháng 11 vừa qua,chánh quyền Syrie cho biết chấp nhận kế hoạch của liên-đoàn ả rập;

Các quan sát viên cho rằng Bacher al-Assad đang bị cô đơn hơn bao giờ hết,nhưng ông vẫn còn điểm dựa vào Nga và Trung Hoa,đồng thời có hậu thuẫn của IRAN,của Palestine và trong một chừng mực nào đó của Yémen và Irak và Liban!.Khó có thể biết Bachar al-Assad sẽ đương cự tới bao lâu

Nhữ Đình Hùng/tin tổng hợp/16.11.2011